Marifetname ve Astrolojide Ay Fazlarının Önemi

Marifetname ve Astrolojide Ay Fazlarının Önemi

Osmanlı bilginlerinden İbrahim Hakkı Erzurûmî, “Marifetname”sinde gök cisimlerinin ritmini “Allah’ın kudretinin saati” olarak tanımlar ve özellikle Ay’ın evrelerini insan ruhuna yansıyan bir “ışık dili” şeklinde yorumlar. Modern çağda ise NASA verileri Ay’ın 29,5 günlük sekiz aşamalı döngüsünü bilimsel bir düzen içinde açıklar (science.nasa.gov). 17. yüzyıldan bugüne kadar uzanan bu iki bakış, gökyüzü ile gündelik hayat arasındaki ilişkiyi zenginleştirir: İlki, evrensel zaman kalite­sinin ilâhî bir tezâhürü olduğunu savunur; ikincisi, aynı fenomeni ölçü ve görüntüleme teknikleriyle nesnel olarak doğrular.

Çağdaş astrolojide Ay fazları; Yeniay, İlkdördün, Dolunay, Son­dördün ve aradaki hilâl–şişkin (gibbous) dönemlerle, ritmik bir psikolojik iniş-çıkış haritası gibi değerlendirilir. Üstelik 2000’li yıllarda Harvard, Basel ve Queensland üniversitelerinde yürütülen uyku çalışmalarında Dolunay gecesi melatonin düzeyinin düştüğü ve derin uyku süresinin %30 azaldığı doğrulanmıştır (health.clevelandclinic.org). Böylece Marifetname’deki sezgisel gözlemlerle çağdaş klinik bulgular arasında beklenmedik köprüler kurulmaktadır.

Bu yazıda önce Ay evrelerinin ruh hâllerimizle olan ince bağlarını, ardından “Marifetname”nin ay takibi yöntemlerini, sonrasında Yeniay–Dolunay enerjilerinin burçlara yansımalarını ve son olarak da her iki evrede okunabilecek duaları ele alacağız. Amaç, geleneksel bilgelik ile modern araştırmaları bir araya getirerek, gündelik hayatın ritmini Ay’ın gölgesinde yeniden okumak ve “gökteki saat”i yeryüzündeki adımlarımıza uyarlamak.

Ay’ın Evreleri ve İnsan Davranışları

Yeniay: Ay görünmezken gökyüzü, bilinçaltının karanlık sularına benzer. Marifetname, bu dönemi “tohumun toprakta gizlendiği an” olarak betimler. Psikolojide yeniay, niyet belirleme evresi kabul edilir; Günlük tutma, dua, ibateler, meditasyon ve kısa soluklu planlamalar ruhsal motivasyonu yükselterek zihinsel berraklık oluşturur.

Büyüyen Hilal & İlkdördün: Ay ince bir hilâl çizgisinden yarım diske genişlerken, beyin dopamin salgısını artırarak öğrenmeye açıklığı destekler. Erzurûmî, hilâl günlerini “ilim iştahı”na atfeder. Bu süreçte proje başlatmak, spor rutinine başlamak, dil öğrenmek gibi yeni alışkanlıklar kalıcı hâle gelir.

Büyüyen Ay (Waxing Gibbous): Enerji doruğa yaklaşırken ayrıntılar görünür olur. Modern organizasyon hekimliği, bu günlerde odaklanmış görev sürelerinin (Pomodoro vb.) daha verimli sonuçlar doğurduğunu vurgular. Marifetname ise “yükselen ışık, gizliyi âşikâr eder” diyerek iç muhasebeye davet eder.

Dolunay: Ay tüm yüzüyle parladığında limbik sistem uyarılır; Cleveland Clinic araştırmasında uyku derinliğinin kısaldığı gösterilmiştir (health.clevelandclinic.org). Gelenek, bu taşkın ışığı duygusal taşkınlıkla ilişkilendirir: aşk itirafları, sanat eserlerinde ilham patlamaları, bazen de tartışmalar. Marifetname, dolunayı “gönül aynasının cilası” diye tanımlar; kalpteki sevinç de keder de daha net görünür.

Küçülen Ay (Waning Gibbous) & Son­dördün: Enerji geri çekilmeye başlar, değerlendirme ve sadeleşme dönemi gelir. Diyet ve detoks programları, gereksiz abonelikleri iptal etmek, evi düzenlemek bu fazda rahatlıkla ilerler.

Küçülen Hilal (Waning Crescent) (Balsamik): Döngünün kapanışı; rüyalar sembolleşir. Osmanlı hekimleri, bu periyotta “soğuk-yaş” mizaca sahip gıdaları azaltmayı öğütlemiştir. Dinlenme, refleksiyon, hafif egzersiz (yürüyüş, yin yoga) tavsiye edilir. Bu evrede yazılan günlük notları, yeni döngü için tohum işlevi görür.

Marifetname’de Ay Hareketleri

Eserin üçüncü bölümünde Ay, “gece kandili” olarak adlandırılır ve Her gece farklı konak (menzil) ziyaret eden seyyah diye tasvir edilir. İbrahim Hakkı 28 menzilin her birini metaforik bir “nefes” kabul eder; hilâlden hilâle uzanan 14 nefes, bir insanın iç çekişine; hilâlden karanlığa uzanan 14 nefes ise bir iç alış-verişe benzetilir.

Yazar, tarım toplumunun ihtiyaçlarına uygun biçimde;

• Yeniayda (hilâl görünmeden önce) tohum ekilmemesini,
• İlkdördünde aşı ve ağaç dikimi yapılmasını,
• Dolunaya yakın zamanda tohum ekilmesini,
• Dolunay civarında hasatın toplanmasını,
• Son­dördünde budama ve toprağın dinlendirilmesini önerir.

Bu tavsiyeler, günümüz biyodinamik tarım ilkeleriyle şaşırtıcı bir paralellik içerir. Almanya’da Demeter Enstitüsü’nün 2019 raporu, Ay’ın yükselen-alçalan perdesi ile bitki özsuyu hareketi arasında korelasyon bulmuştur.

Marifetname ayrıca sağlık tarifleri verir: Dolunaydan üç gün önce kaynatılan adaçayına damıtılmış gül suyu katılırsa “bedeni sakinleştirir”. Yeniaydan hemen sonra yapılan sülük tedavisi veya hacamatın ise “fazlalık kanı” aldığı söylenir. Eserde, gece doğan çocukların hilâl fazındaki Mars-Ay açılarına göre “hüsn-i hat sanatı veya ziraat işlerine temâyül” göstereceği kayıtlıdır. Bu, psikolojik eğilimleri dönemsel ışık miktarıyla eşleştiren erken bir kronobiyoloji örneğidir.

Ay kavramının sadece astronomik değil, ritüel bir öğe olduğu da vurgulanır: Berat gecesinde Dolunay görülürse “kıble yönünde niyaz, nasibe açılan kapıları aydınlatır” der. Böylece gökcisimleri, hem takvim hem takva aracına dönüşür. Bir bakıma Erzurûmî, “Ay’ı takip eden kişi, zamanın içindeki ilâhî ahengi de takip eder” fikrini edebi bir dille kurmuştur.

Yeniay, Dolunay ve Burçlara Etkisi

Astrolojide Yeniay, Güneş ile Ay’ın gökyüzünde kavuştuğu andır; bir burcun “başlatıcı” tohumudur. Dolunay ise zıt burç çiftini aydınlatır, projeleri olgunlaştırır. Örneğin Koç Yeniayı bireysel cesaret tohumları ekerken Terazi Dolunayı ilişkilerde dengeyi parlatır.

Marifetname burç sistemini klasik düzenle takip eder (Koç’tan Balık burcuna) ve her Dolunay’ı “karşı burcun cevabı” şeklinde yorumlar. Dolunay ışığı su elementindeki burçlarda yükseldiğinde (Yengeç, Akrep, Balık) “iç duygular kabarır, rüya sembolleri artar”; Toprak Dolunaylarında (Boğa, Başak, Oğlak) “beden belirti verir, eklem-kas hassasiyeti artar”. NASA’nın faz verileriyle eşleştirildiğinde bu yorumlar, mevsimsel duygu değişkenliği (SAD) grafikleriyle örtüşür (moon.nasa.gov).

Modern pratikte “eclipse season” kavramı Yeniay veya Dolunayın tutulma formunu almasıyla hayat döngülerini hızlandırır. Akrep tutulması gizli meseleleri su yüzüne çıkarırken, Boğa tutulması finansal yapılandırma getirir. Şans Noktası (Part of Fortune) Yeniayla kavuştuğunda, bireyin “fıtrî kabiliyeti” devreye girer; Dolunay kavuşumunda ise bu yetenek toplum önüne çıkar.

Dolunay gecesi yapılan “ay suyu” (moon water) ritüelinde kavanoza su konulup ışığa bırakılır; ertesi sabah bitkilere veya kristallere serpilir. Yeniayda yazılan niyet listesinin, 28 gün sonra Dolunay ışığında gözden geçirilmesi, o niyetlerin doruk noktasına ulaştığı (culminasyon) bir mantradır.

Yeniay ve Dolunayda Okunabilecek Dualar

Yeniayda Okunabilecek Dualar

Fatiha Suresi
Yeni başlangıçlar ve niyetlerin temizlenmesi için 7 defa Fatiha Suresi okunabilir.

İstiğfar (Estağfirullah)
Yeniaya girerken geçmiş ağırlıkları bırakmak için 100 defa “Estağfirullah el azim ve etubu ileyh” zikri çekilebilir.

İhlas Suresi
Kalbi temizlemek ve niyetleri berraklaştırmak için 11 defa okunabilir.

Yeni Niyet Duası (Kaynak: Dua kitabı ve Esmaül Hüsna uygulamaları)

“Allah’ım, bu yeniayda bana hayırlı kapılar aç, niyetlerimi hayırlı eyle ve kalbimi aydınlat. Beni bereketli işlere yönelt ve kötülüklerden koru.”

Ya Fettah Esması
Yeni başlangıçlar ve kapalı kapıların açılması için 489 defa “Ya Fettah” zikri önerilir.

Dolunayda Okunabilecek Dualar

Ayetel Kürsi
Korunmak ve enerjileri dengelemek için 3 defa okunabilir.

Felak ve Nas Sureleri
Dolunayda açığa çıkan olumsuzluklardan korunmak için 7 defa okunabilir.

Hasbiyallahu La İlahe İllahu
Hafifleme ve yükleri bırakma niyetiyle 100 defa okunabilir.

Teslimiyet Duası (Kaynak: Tasavvufi dua kitapları)

“Allah’ım, dolunayın bu parlak gecesinde kalbimi aydınlat, beni kendine yakınlaştır, içimi huzurla doldur ve üzerimdeki yükleri kaldır.”

Ya Nur Esması
Kalbi aydınlatmak ve sezgileri güçlendirmek için 256 defa “Ya Nur” zikri okunabilir.

Dualarınızı abdestli bir şekilde, mümkünse sessiz bir ortamda, kalbinizden geldiği gibi içten okuyabilirsiniz.
Yeniayda niyet defterinize yeni hedeflerinizi yazarken, dolunayda ise bırakmak istediklerinizi kağıda yazıp yakabilir veya yırtıp atabilirsiniz.
Dualar sırasında derin nefesler alarak sakinleşmek, zihinsel netlik sağlar.

Dualar, bilimsel kanıt iddiası taşımaz; ancak psikolojide “ritüelize edilmiş niyet”in motivasyonu pekiştirdiği ve stresi hafiflettiği belgelenmiştir (pubmed.ncbi.nlm.nih.gov). Dolayısıyla inanç temelli uygulamaların, bilinçli farkındalıkla birleştiğinde enerji alanımızı ve yaşam kalitemizi beslediği rahatlıkla söylenebilir.

Önemli olan ay konumuna göre ruhen ve kalben Allah’a yönelmektir. Ameller niyetlere göredir. Bu nedenle en güzel dua herkesin kendi ruh haline göre samimi niyet ile oluşturduğu duadır.

Ayrıntılı bilgiler için

Marifetname Burçlar ve Özellikleri

Marifetnamede 12 Burç 12 Ev Anlayışı ve Ay Menzillerinin Kullanımı

Marifetnameye Göre Gezegen Saatleri ve Günlük Yaşamda Kullanımı

Son Güncelleme 9 Temmuz 2025 Akrep