Şarbon Nedir? Şarbondan Korunma Yolları, Şarbon Belirtileri

Şarbon Nedir? Şarbondan Korunma Yolları, Şarbon Belirtileri

Şarbon nedir? Nasıl Bir Hastalıktır?

Şarbon Nedir? Şarbondan Korunma Yolları Nelerdir?

Şarbon, antraks veya anthrax; Bacillus anthracis adı verilen bir bakteri nedeniyle oluşan zoonotik karakterde bulaşıcı bir hastalıktır.

Şarbon, tüm omurgalıları etkileyebilen özellikle etobur hayvanlarda, sığır, manda ve deve gibi büyükbaş hayvanlar, koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanlar ile domuz, beygir gibi evcil veya yabani diğer hayvanlarda ve insanlarda görülebilen bir hastalıktır. En duyarlı hayvanlar sığır koyun ve keçilerdir, özellikle sığır, koyun ve beygirlerde ani olarak ortaya çıkan ve insanlara da geçebilen bir hastalıktır. Tüm dünyada görülmesinin yanında bazı ülkelerde endemiktir. İnsanlara doğrudan hayvanlarla temastan veya hayvan ürünlerinden geçer.

Şarbon bakterisi, sporlu bir bakteri olmasından dolayı kendisini bulunduğu koşullardan korumak amacıyla etrafını koruyucu bir tabaka ile çevreleyebilen sporlu bir bakteridir. Bu nedenle her ortamda onlarca yıl ölmeden kalabilir. Havadan, etten ve bitkilerden insanlara ve hayvanlara bulaşabilir.

  • Deri yoluyla bulaştığında, çıban.
  • Havadan bulaştığında akciğer rahatsızlığı.
  • Yenilen etlerden bulaştığında ise insanda sindirim sistemi rahatsızlıklarına yol açabilir.

Etobur hayvanların şarbona duyarlılıkları daha azdır. Mikroorganizma insanlara deriden girerse kara çıban denilen karakteristik bölgesel bir çıbanla ödem; kan dolaşımına karışması ile de sepsis (kan zehirlenmesi) ve iç organ lezyonları (yaraları) meydana gelir. Mikroplu etlerin yenmesi ağır bağırsak hastalıkları yapar. Hayvanlarda ise vücut sıcaklığı yükselir, dalak şişer, kan, katran gibi koyu renk alır ve pıhtılaşmaz. En önemli zoonoz hastalıklardan birisi olup, hastalık etkeninden biyolojik silah da imal edilmiştir

Hastalık Etkileşimleri

Doğada bakterinin kendisini korumaya aldığı spor formu bulunur. Vücuda alındıktan sonra kendisini koruduğu spor formundan ayrılarak hastalık tablosunu ortaya çıkarır. Bu nedenle antraks’tan ölen insan veya hayvanların otopsi/nekropsi’sini yapmak yasaktır. Zira bu işlem etkenlerin sporlanmasına neden olur ve antraks sporları 30-60 yıl arası canlılığını koruyabilir. Kadavra’nın iç organları açılmadığı, kanını çevreye akmadığı ve etkenler vejetatif formda kaldığı zaman birkaç gün içinde etkenler ölür.

Doğal şartlar altında sıcak kanlı hayvanlardan beygir, sığır, koyun ve domuzlar arasında çok yaygın olarak görülebilir. Kanatlı hayvanlar ise inceleme yapmak için hastalandırılabilirler. Hastalığa en çok sığırlar duyarlıdır. Genç hayvanlar, ergin ve yaşlılardan daha duyarlıdırlar. Açlık, yorgunluk, uzun yolculuk, fazla sıcak ve soğuk, iyi beslenememe, organik bozukluklar, şap vb viral hastalıklar, iç parazitler ve diğer stres faktörleri hastalığın çıkış ve yayılışında önemli rol oynarlar. Hastalık rutubetli, bataklık ve sıcak bölgelerde daha çok görülür. Önleyici tedbirler alınmazsa büyük kayıplara yol açar.

Hasta hayvanların nakledilmesi, hasta veya ölen hayvanların insanlar tarafından kesilmesi, tüketilmesi, çevreye atılması veya çevrede yırtıcı kuşlar ve hayvanlar tarafından parçalanması, kuşlar, yağmur ve sel sularıyla uzaklara, diğer meralara ve topraklara nakledilmesi buralara bulaşmasına sebep olur. Kan emici sinekler de hastalığın yayılmasına neden olabilir.

Şarbon nedir şarbon hastalığı şarbon belirtileri korunma yolları şarbon öldürür mü nasıl bulaşır kaynatılarak ölür mü

Şarbon En Çok Kimlerde Görülür?

Hastalık, meslek hastalığı şeklinde de görülür. Hayvanla meşgul köylülerde, dericilerde, veteriner hekimlerde, patologlarda rastlanabilir.

Hayvanlarda belirtileri

Şarbon; hayvanlarda sendeleme, solunum güçlüğü, ayakta duramama, titreme ve halsizliklere sebep olur. Kısa sürede öldürür. Ölen hayvanlarda ölümden hemen önce ve sonra ağız, burun ve makattan kanlı bir akıntı gelir. Bu kan akması etkenin kanın pıhtılaşma yeteneğini sekteye uğratması sebebiyle olur. Vücut sıcaklığı artar. Hayvanlarda süt veriminde azalmaya, gebe olanlarda yavru atmaya sebep olur. Zira yüksek mortalite (ölüm oranı) ile seyreden bir hastalıktır.

Hastalık deri şarbonu ve iç organ şarbonu olarak ikiye ayrılır. İç organ tipinde, bağırsak şarbonu veya akciğer şarbonu gelişir. Deride tipinde ise karakabarcık ve kötü ödeme sebep olur. İnsanlarda çoğunlukla deri tipi şarbon görülür. Şarbon hastalığı ölümcül bir hastalıktır. Hastalığa Bacillus anthracis ismi verilen sporlu bakteri neden olur.

Şarbon Yüksek Isıda, Kaynama Sıcaklığında Ölür mü?

Hastalığa neden olan bakteri kendisini dış koşullardan koruyan bir katmanla koruduğu için tüm çevre koşullarına uyum sağlayarak uzun yıllar canlı kalabilen bir bakteridir. Bu koruyucu katman bakteriyi;

  • Şarbon hastalığı ile ilgili olan bakteri kaynama sıcaklığında ölmez ve 180 C° gibi yüksek derecelerde
  • Uzun süren kuraklıklarda ve susuz ortamlarda
  • Diğer organizmaları öldürebilecek kimyasalların bulunduğu ortamlarda
  • Oksijensiz ortamlarda Korumaktadır.

Şarbon İnsanlara Bulaşır mı?

Şarbon insanlara nasıl bulaşır? Hastalığa neden olan bakteri insanlara daha çok hayvan ve hayvan ürünlerin ile temas yolu ile bulaşır. Hastalığa yakalanmış hayvanın sütünün ve etkinin tüketilmesi; derisinin ve yünlerinin kullanılması, şarbon hastalığının bulunduğu ortamda solunum yapılması şarbon bakterisinin insanlara bulaşmasına neden olur. Şarbonlu hayvanların otladığı meralardan veya diğer alanlardan alınan bitkilerde şarbon hastalığının bulaşmasına neden olabilir.

  • Hayvanların sütlerinden
  • Et ve yünlerinden
  • Şarbon sporlarının bulunduğu bitkilerden
  • Şarbon hastalığının bulunduğu ortamda solunum yoluyla
  • Şarbondan ölen canlılara temas yoluyla

Şarbon Hastalığından Nasıl Korunulur?

Şarbondan Nasıl Korunabiliriz?

  • Korunma için öncelikle hayvan hastalığı ortadan kaldırılmalıdır.
  • Hasta hayvanlar öldürülür ve cesetleri yakılır veya kireçli çukurlara gömülür. Çukurlar derin olmalıdır. Yüzeyde olursa şarbon sporları solucan ve böceklerle toprak yüzeyine taşınabilirler.
  • Hayvan sürülerini şarbon sporları bulaşık olan otlaklardan uzaklaştırmalıdır. Buradaki otlar yakılmalıdır.
  • Şarbon bakterisinin bulaştığı ahır artıkları ve gübreler de yakılmalıdır.
  • Hastalığın görüldüğü bölgelerdeki sağlıklı hayvanlar aşılanır.
  • Hayvanların temas ettiği düşünülen herşey yakılarak imha edilir.
  • Hasta insanlarda kullanılan pansuman maddeleri yakılmalı ve madeni aletler strerilize edilmelidir.

Şarbon Hastalığının Belirtileri

Hastalığa neden olan bakteri insan vücuduna girdikten sonraki bir hafta içerisinde belirtiler görülmeye başlanır. Hastalık kendisini farklı şekillerde gösterir.

Karakabarcık (Habis çıban, karbonkül)

Cilt üzerinde derinin açık yüzeylerinde meydana gelir. Yüz, burun, el ve ayakta çıkar. Vücudun kapalı yerlerinde nadirdir. Hastalık başlarken bulaşma yerinde kaşınma ve yanma, pire ısırığı görünümünde kırmızı ufak bir nokta ortaya çıkar. Kabarır, büyür ve irinleşir, ortası çukurlaşır, içindeki sıvı bulanır, kahverengi olur. Çapı 6–9 cm’ye kadar çıkabilir. Hastalığın başlangıcında baş ağrısı, halsizlik ve iştahsızlık vardır. Hastalık durulunca o bölgedeki ateş düşer, yaranın üzerindeki siyah kabuk kösele gibi sertleşir.

Habis ödem

Derinin bazı bölgelerinde boyun, göğüs, özellikle göz kapaklarında, ağız içi ve dilde meydana gelir. Şarbon bakterisinin girdiği yerde hafif ve ağrısız bir kızarıklık görülür.

Mikrop, ağızda çoğalırsa kısa sürede boğaza ilerler ve öldürür.

Bağırsak şarbonu

Şarbonlu hayvan etini yiyen insanlarda görülür. Kırgınlık, halsizlik, başağrısı ve terleme meydana gelir. Bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısıyla vücut sıcaklığı yükselir. Bazen kanlı ishal görülür. Nabız hızlanır ve bünyesi zayıf olanların 2-3 gün içerisinde ölümüne neden olabilir.

Akciğer şarbonu

Sporlu toz ve kılların solunması ile olur. Ani bir titremeyle 40-41 °C’ye yükselen, ateşle başlar. Şiddetli kusma vardır. Nabız zayıflar ve hızlanır. 2-3 gün içerisinde ölüme neden olabilir. Şarbonun en tehlikeli formudur. Akciğerlerdeki yoğun dolaşımdan dolayı ölümlere neden olabilir.

 

Sağlık


Wiki
Veteriner Mikrobiyoloji (Bakteriyel Hastalıklar); Nejat Aydın, Jale Paracıkoğlu; İlke Emek Yayınları
Aksam-Gazetesi-1934-11-07-01-S001-M006-P001
Klinik Mikrobiyolojik Tanı; Prof. Dr. Hakkı Bilgehan; Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi.
Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları (Sığır, Koyun – Keçi); Prof. Dr. Yusuf Gül; Medipress

Son Güncelleme 12 Mart 2023 Akrep

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

Site içeriği izin alınmadan sesli, görsel veya yazılı olarak kullanılamaz. Kaynağı belirsiz yazılar belirtildiğinde siteden silinir veya kaynak bilgisi eklenir. İçerikler sadece RSS özeti makalelere link verilerek kullanılabilir.